Γιατί νὰ συγχωρῶ;

π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου

Λέει σ' ἕνα ποίημά του ὁ Τάσος Λειβαδίτης:

«Τὸ βράδυ ἔχω βρεῖ ἕναν ὡραῖο τρόπο νὰ κοιμᾶμαι.
Τοὺς συγχωρῶ ἕναν-ἕναν ὅλους».

(Φυσάει - Ἐπίλογος)

Πράγματι, τί πιὸ σπουδαῖο ἀπὸ τὸ νὰ κοιμᾶται κανεὶς μὲ ἐλαφρὰ συνείδηση! Καὶ τί στ' ἀλήθεια μπορεῖ νὰ ἐλαφρύνει περισσότερο τὴν ψυχὴ καὶ τὴν συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸ νὰ συγχωρεῖ τοὺς ἄλλους, ἀλλὰ καὶ τὸν ἑαυτό του γιὰ τὰ ἀμέτρητα καὶ καθημερινὰ σφάλματα;

Ναί, καὶ τὸν ἑαυτό του. Διότι συνήθως κινούμαστε στὰ ἄκρα ὡς πρὸς τὸν ἑαυτό μας. Ἢ τοῦ τὰ συγχωροῦμε ὅλα, ὁπότε καὶ ἐκτρέφουμε μέσα μας ἕνα κακομαθημένο παιδί, ἢ τὸν κατατυραννοῦμε ἀνελέητα προκειμένου νὰ γίνει μὲ μιᾶς ὁ τέλειος καὶ πνευματικὸς ἄνθρωπος, πρᾶγμα ποὺ μᾶς καταντᾶ νευρωτικούς, ὑποκριτὲς καὶ ὑπερφίαλους.

Αὐτὴ εἶναι ἡ ψυχολογικὴ διάσταση τῆς συγχώρησης, κάτι ποὺ ἰδιαιτέρως ἔχουν ἐπισημάνει σήμερα οἱ ψυχολόγοι μας καὶ εὐκαίρως ἀκαίρως γράφουν καὶ πολλὰ λένε ἐπ' αὐτοῦ.

Ὑπάρχει ὅμως καὶ ἡ κοινωνικὴ διάσταση. Συγχωρῶ σημαίνει χωρῶ μαζὶ (σὺν + χωρῶ). Ὁ ἄνθρωπος ποὺ συγχωρεῖ, εἶναι ὁ ἀληθινὰ κοινωνικὸς ἄνθρωπος. Ὄχι ὁ ἐπικοινωνιακός. Ὁ κοινωνικός. Ὑπάρχει διαφορά. Ὁ ἐπικοινωνιακὸς μπορεῖ νὰ μὴν εἶναι κοινωνικός, ἀλλὰ κατ' ἐπίφασιν κοινωνικός, φτιασιδωμένος. Εἶναι ὅπως μὲ τὸν μορφωμένο καὶ τὸν «διαβασμένο», τὸν ἐγγράμματο. Ὁ διαβασμένος δὲν εἶναι ὁπωσδήποτε καὶ μορφωμένος. Πραγματικὰ μορφωμένος μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ ἕνας ὀλιγογράμματος. Ἔτσι καὶ αὐτὸς ποὺ ἔχει μέσα του μνησικακία, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀληθινὰ κοινωνικός, παρὰ ψεύτικα, ὑποκριτικά. Ὁ ἀληθινὰ κοινωνικὸς κάνει τόπο γιὰ νὰ χωρέσουν καὶ οἱ ἄλλοι. Ὁ ἴδιος χωρεῖ μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους, συν-χωρεῖ.

Μὲ βάση τὰ παραπάνω ἂς προσεγγίσουμε γιὰ λίγο καὶ τὴν πνευματικὴ διάσταση τοῦ θέματος.

Γράφει ὁ Λειβαδίτης στὸ ποίημά του:

«Ζήσαμε πάντοτε ἀλλοῦ.

Καὶ μόνο ὅταν κάποιος μᾶς ἀγαπήσει, ἐρχόμαστε γιὰ λίγο

κι ὅταν δὲν πεθαίνει ὁ ἕνας γιὰ τὸν ἄλλον εἴμαστε κιόλας νεκροί».

Ἐδῶ μᾶς ἀνεβάζει στὴν ὑπαρξιακὴ σφαῖρα. Ἀγαπῶ, ἄρα ὑπάρχω! Δὲν ἀγαπῶ, δὲν πεθαίνω γιὰ τὸν ἄλλον, ὅπως χαρακτηριστικὰ λέει, εἶμαι κιόλας νεκρὸς (ὑπαρξιακὸ τὸ ζήτημα, σοβαρό, ζήτημα ζωῆς καὶ θανάτου)!

Ὁ ἄλλος εἶναι ὁ παράδεισός μου, ὅμως εὔκολα γίνεται καὶ ἡ κολασή μου. Ἐγὼ τὸν κάνω παράδεισο, τὸν κάνω καὶ κόλαση. Τὸν ἀγαπῶ; Γίνεται παράδεισος, φῶς, ζωή. Τὸν μισῶ; Κόλαση, θάνατος, σκοτάδι!

Καὶ ὕστερα σοῦ λέει, θὰ πᾶς στὸν παράδεισο, θὰ πᾶς στὴν κόλαση...

Ποτὲ δὲν τὰ κατάλαβα αὐτά. Θὰ πάω στὸν παράδεισο γιὰ τὰ καλά μου ἔργα; Μά, δὲν ἔχω! Θὰ πάω στὴν κόλαση γιὰ τὶς ἁμαρτίες μου; Μά, δὲν σταυρώθηκε γιὰ μένα ὁ Χριστός; Θὰ μὲ τιμωρήσει; Εἶναι ἀνταποδοτικὸ τὸ ζήτημα;

Μὴ τρελαίνεσαι! Δὲν τὰ θέλει αὐτὰ ὁ Θεός. Διαλέγει γιὰ μᾶς τὸ παράδεισο. 

Ὅμως κι ἐκεῖ δὲν μᾶς βάζει μὲ τὸ ζόρι. 

Ἂς θυμηθοῦμε τὸν μεγάλο ἀδελφὸ στὴν παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου. Ὅταν ὁ μικρὸς ἀδελφὸς (ὁ ἄσωτος) ἐπέστρεψε στὸ σπίτι, ὁ πατέρας τὸν δέχτηκε μὲ ἀνοιχτὴ τὴν ἀγκαλιά. Δὲν τοῦ ἔδωσε ξυλιές, ἀλλὰ τοῦ φόρεσε καινούργια ὑποδήματα καὶ φορεσιὲς ἀπὸ τὶς καλές. Ἔστησε γλέντι γιὰ τὴν ἐπιστροφή του. Ἐκεῖνος ὅμως (ὁ μεγάλος ἀδελφὸς) δὲν θέλησε νὰ εἰσέλθει στὴν χαρά, νὰ λάβει μέρος στὸ γλέντι. Δὲν μπόρεσε νὰ συγχωρήσει. Ποιός τοῦ ἔφταιξε; Μήπως ὁ πατέρας ποὺ ἀγκάλιασε τὸ χαμένο του παιδί; Ἢ μήπως ὁ ἐγωισμός του, ὅτι αὐτὸς ἦταν ὁ δίκαιος καὶ ἠθικός; Τί μετράει τελικά· ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ ἠθικὴ ἡ ἀνθρώπινη, ἢ ἡ ἄφατη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ; Ἔμεινε ἔξω γιατὶ δὲν θέλησε νὰ χωρέσει μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους, νὰ συν-χωρέσει.

Στὴν καρδιὰ τῆς ἀγάπης φωλιάζει ἡ συγχώρηση. Ἀγάπη χωρὶς συγχώρηση εἶναι φωλιὰ ἀδειανή, καρπὸς ζοφὸς (κούφιος), ἀγαπολογία ἀνέραστη ὁ περὶ αὐτῆς λόγος.

Ἡ συγχώρηση εἶναι τὸ μέτρο τῆς ἀγάπης. Ἡ ἴδια μετρᾶ καὶ τὴν πνευματικότητα τοῦ καθενός, τὸ πνευματικό μας ἀνάστημα. Ἀργεῖς νὰ συγχωρήσεις; Θέλεις δουλειὰ ἀκόμη. Δὲν συγχωρεῖς ποτέ; Ὅμοιος ἔγινες πρὸς τὸν διάβολο καὶ τοὺς ἀγγέλους του (δαίμονες). Συγχωρεῖς στὸ λεπτό; Ὁμοιώθηκες πρὸς τὸν Χριστό, ποὺ πάνω στὸν σταυρὸ συγχώρησε τοὺς σταυρωτές τους. Ἔγινες μιμητὴς τοῦ Στεφάνου, τοῦ ἐπίγειου ἐκείνου ἀγγέλου, ποὺ ὅταν ἄρχισαν νὰ τὸν λιθοβολοῦν, γονάτισε καὶ εἶπε: «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην»· μὴ τοὺς λογαριάσεις, Θεέ μου, αὐτὴν τὴν ἁμαρτία (Πράξ. ζ΄ 60).

Ὅσο πιὸ γρήγορα συγχωρεῖς, τὀσο πιὸ τέλειος εἶσαι.