π. Δημήτριος Θεοδωρόπουλος

  π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου Πολλοὶ ἀδελφοί μας προβληματίζονται γιὰ τὸ πότε τελειώνει ἡ νηστεία τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Τελειώνει στὶς 28 Ἰουνίου, ὁπότε στὶς 29 (Πέτρου καὶ Παύλου) τρῶμε ἐλεύθερα· ἢ τελειώνει στὶς 29, ὁπότε κατὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη (29η) καταλύουμε μόνο τὸ ψάρι; Ὁ προβληματισμὸς προέρχεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι διαβάζουμε στὸ Μέγα Ὡρολόγιο καὶ σὲ ἄλλα ἐπίσημα βιβλία τῆς Ἐκκλησίας ἢ ἔντυπα Ἱερῶν Μητροπόλεων, ἐνοριῶν, ἱερῶν μονῶν, ἀδελφοτήτων, συλλόγων κ.λπ. ὅτι τὴν 29η Ἰουνίου γίνεται «κατάλυσις ἰχθύος». Γιὰ νὰ γράφει ὅτι αὐτὴν τὴν ἡμέρα γίνεται «κατάλυσις ἰχθύος», σκέφτονται κάποιοι, ἄρα μόνο ψάρι μποροῦμε νὰ φᾶμε. Δὲν εἶναι ὅμως ἔτσι. Ἡ νηστεία τελειώνει στὶς 28 Ἰουνίου. Συνεπῶς, στὶς 29 (Πέτρου καὶ Παύλου) καταλύουμε ἐλεύθερα, μποροῦμε δηλαδὴ νὰ φᾶμε ὅ,τι ἐπιθυμοῦμε, ὅπως ὅταν δὲν εἶναι νηστεία· διότι ἀκριβῶς δὲν εἶναι νηστεία, τέλειωσε ἡ νηστεία. Μόνο ἂν συμπέσει ἡ ἑορτὴ ἐν ἡμέρᾳ Τετάρτῃ ἢ Παρασκευῇ, τρῶμε ψάρι. Ἡ σημείωση δηλαδὴ τῶν βιβλίων («κατάλυσις ἰχθύος») ἰσχύει μόνο

  π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου Ξέρω ὅτι τὸ θέμα μας εἶναι ὁ ὅρος οὐσία , ὅτι αὐτὸν προσπαθοῦμε νὰ προσεγγίσουμε, ἔχω ἐπίγνωση. Ἄνοιξα ὅμως παρένθεση, καὶ παρένθεση μέσα στὴν παρένθεση, διότι θέλω νὰ εἶναι αὐτὴ ἡ προσέγγιση ἐμπεριστατωμένη καὶ ὄχι πρόχειρη, ἀνερμάτιστη, ἐπιφανειακὴ καὶ βεβιασμένη. Δὲν μιλᾶμε γιὰ κανέναν τυχαῖο ὅρο. Θυμηθεῖτε, προέρχεται ἀπὸ τὸ εἰμὶ ( οὖσα > οὐσία ). Ἔχει σχέση μὲ τὸ εἶναι δηλαδή, τὴν ὕπαρξη, ἀπαντᾶ στὸ τί εἶναι ἕνα πρᾶγμα, ἕνα ὄν. Ἡ οὐσία ἀποτελεῖ θεμέλιο τῆς φιλοσοφικῆς σκέψεως. Εἶναι ὁ κοινὸς τόπος τῶν φιλοσόφων· ἐκεῖ ὅλοι συναντῶνται, μιᾶς καὶ ὅλοι τὴν οὐσία τοῦ κόσμου ἀναζητοῦν, καὶ τοῦ κάθε ὄντως φυσικά. Ἀξίζει λοιπὸν νὰ δοῦμε μέσα ἀπὸ τὰ δικά τους μάτια τὴν διαδρομὴ τοῦ ὅρου αὐτοῦ. Ἀξίζει συγχρόνως νὰ τοὺς θυμηθοῦμε, νὰ θαυμάσουμε καὶ πάλι τὸν ζῆλο αὐτῶν τῶν μεγάλων πνευμάτων, τὴν δίψα τους γιὰ τὴν ἀλήθεια. Αὐτὴ ἡ δίψα προετοίμασε τοὺς Ἕλληνες νὰ δεχθοῦν πρῶτοι τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγο τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ προετοίμασε τὸν κόσμο νὰ δεχθεῖ τὸν Θεάνθρω

  ...ἂς θυμηθοῦμε ὅσοι γνωρίζουμε, καὶ ἂς γνωρίσουμε ὅσοι δὲν ἔχουμε ξανακούσει· Τὸ ἀριστούργημα τοῦ Γιάννη Μαρκόπουλου «Τὰ λόγια καὶ τὰ χρόνια». Ἀφιερωμένο στὴν μνήμη του! Προσφάτως ἐκοιμήθη καὶ χθὲς ἐκηδεύθη ἀπὸ τὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ Ἀθηνῶν. «Τὰ λόγια καὶ τὰ χρόνια» εἶναι  τὸ πρῶτο ἀπὸ τὰ τραγούδια τοῦ δίσκου « Θητεία » (1974), ἀπὸ τὸν ὁποῖο καὶ θὰ τὸ ἀκούσουμε. Οἱ στίχοι εἶναι τοῦ Μάνου Ἐλευθερίου. Κάποιες λέξεις καὶ φράσεις ἔχουν τροποποιηθεῖ χάριν τῆς λογοκρισίας. Παρακάτω σημειώνονται μὲ πλάγια  γράμματα μέσα σὲ ἀγκύλες· τὸ ἴδιο καὶ οἱ λέξεις ἢ φράσεις μὲ τὶς ὁποῖες ἀντικαταστάθηκαν. Τὸ ποίημα εἶχε καὶ ἄλλους στίχους. Χρησιμοποιήθηκαν ἀργότερα ἀπὸ τὸν συνθέτη σὲ ἄλλο τραγούδι. Μάνος Ἐλευθερίου Ἑρμούπολις Σύρου 12/03/1938 - Ἀθῆναι 22/07/2018   Στίχοι Τὰ λόγια καὶ τὰ χρόνια τὰ χαμένα καὶ τοὺς καημοὺς ποὺ σκέπασε καπνὸς ἡ ξενιτιὰ τὰ βρῆκε ἀδελφωμένα. Κι οἱ ξαφνικὲς χαρὲς ποὺ ἦρθαν γιὰ μένα ἦταν σὲ δάσος μαῦρο κεραυνὸς κι οἱ λογισμοὶ ποὺ μπόρεσα γιὰ σένα. Καὶ σοῦ μιλῶ σ' αὐλὲς κα

  π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου Ὁλοκληρώσαμε στὸ προηγούμενο ἄρθρο μας τὴν ἀναφορά μας στὶς σημασιολογικὲς ἀποχρώσεις τοῦ ὅρου οὐσία . Εἴδαμε τὶς σημασίες μὲ τὶς ὁποῖες χρησιμοποιήθηκε ὁ ὅρος αὐτὸς κατὰ τὴν μακραίωνη ἱστορία του (κυριολεκτικὲς καὶ μεταφορικές), τὰ παράγωγά του, καθὼς καὶ τὶς σύνθετες λέξεις ποὺ προῆλθαν ἀπὸ αὐτόν. Τὸ «ὁλοκληρώσαμε» βέβαια σὲ καμμία περίπτωση δὲν σημαίνει «ἐξαντλήσαμε». Ὁ σημασιολογικὸς πλοῦτος καὶ ἡ ἀξία τοῦ ὅρου οὐσία δὲν ἐξαντλεῖται μὲ ἀκροθιγῆ προσέγγιση. Καὶ ὅλα αὐτὰ ποὺ εἴπαμε, συνιστοῦν ἀκριβῶς μία ἐξωτερικὴ καὶ μόνο ἐξέταση τοῦ φλοιοῦ του. Τώρα θὰ προχωρήσουμε στὸν ἐσωτερικό του κόσμο, στὸ δεύτερο στρῶμα, στὸν «μανδύα» του, ἂν θέλετε νὰ δανεισθοῦμε καὶ ἕναν ὅρο ἀπὸ τὴν γεωλογία. Στὴν σφαῖρα αὐτὴ θὰ ἐξετάσουμε τὴν χρήση τοῦ ὅρου στὴν φιλοσοφία· πῶς χρησιμοποιήθηκε ἐκεῖ, ποιές σημασίες προσέλαβε στὸν συγκεκριμένο χῶρο. Θὰ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε καλὰ τὴν σφαῖρα αὐτὴ γιὰ νὰ μπορέσουμε στὴν συνέχεια νὰ εἰσέλθουμε στὸν πυρῆνα τοῦ θέματός μας, ποὺ σχετίζ

  π. Δημήτριος Ν. Θεοδωρόπουλος Ξεκινήσαμε μὲ τὸ προηγούμενο ἄρθρο μας τὴν προσπάθεια ἐξέτασης τῶν ὅρων ποὺ χρησιμοποίησε ἡ θεολογία, προκειμένου νὰ διατυπώσει τὰ δόγματα τῆς Πίστεώς μας. Ἀρχίσαμε μὲ τὸν ὅρο οὐσία , τὸν πρεσβύτερο κατὰ τὴν ἡλικία, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν ὅρο ὑπόστασις δήλωνε τὸ ὄν, τὴν ὕπαρξη. Προσεγγίσαμε κάποιες ἀπὸ τὶς σημασιολογικὲς πτυχὲς τοῦ ὅρου αὐτοῦ. Θὰ συνεχίσουμε τώρα μὲ τὶς ὑπόλοιπες (ὄχι πὼς θὰ τὶς ἐξαντλήσουμε ὅλες· εἶναι ἀμέτρητες). Ἄλλες σημασίες Κάπου διάβασα ὅτι οὐσία ὀνομάσθηκε καὶ ὁ ἄρτος ποὺ ἀπομένει μετὰ τὴν θεία εὐχαριστία. Τὸ παραθέτω ἁπλῶς.  Στὰ βυζαντινὰ χρόνια «αἱ οὐσίαι» (πληθυντικὸς) ἦταν βοηθητικὰ πλοῖα.  Οὐσίες ὀνομάσθηκαν καὶ τὰ τέσσερα σώματα, χαλκός, κασσίτερος, μόλυβδος καὶ σίδηρος.  Οὐσία καὶ κάθε τι ποὺ ἀνθίσταται στὴ φωτιά.  Οὐσία καὶ ἕνα εἶδος ἐμπλάστρου. Στὰ νεώτερα χρόνια ἡ οὐσία ἔγινε συνώνυμος τῆς ὕλης, τοῦ φυσικοῦ σώματος. Ἀναφέρεται στὴν χημικὴ σύσταση κάποιας ὕλης, στὰ συστατικὰ στοιχεῖα κάποιου φαρμάκου, γιὰ παράδειγμα, ἢ κάποιας

  π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου Ἀφήσαμε τοὺς Μεγάλους Ἕλληνες Καππαδόκες Πατέρες πάνω ἀπὸ τὸ χειρουργικό τους τραπέζι νὰ ἔχουν μόλις τολμήσει τὴν μεγαλύτερη τομὴ στὴν ἱστορία τῆς φιλοσοφίας, τὴν διάκριση τῶν ὅρων οὐσία καὶ ὑπόστασις · τοὺς ὁποίους καὶ ταύτισαν στὴν συνέχεια μὲ τοὺς ἀντίστοιχους φύσις καὶ πρόσωπον . Εἶναι τομὴ καὶ μετάπλαση τῆς φιλοσοφικῆς γλώσσας αὐτὴ λαμπρὰ καὶ μεγαλειώδης. Εἶναι σταθμὸς καὶ ὁρόσημο στὴν πορεία τῆς ἀριστοτεχνικῆς σύνθεσης Ἑλληνισμοῦ καὶ Χριστιανισμοῦ. Μὲ τὴν τολμηρὴ ἐπέμβασή τους οἱ θεόσοφοι Καππαδόκες ἐμφύτευσαν ἄκρως ἐπιδέξια στὸν ὅρο πρόσωπον τὴν ἔννοια τῆς ὑποστάσεως . Τοῦ προσέδωσαν ὀντολογικό περιεχόμενο, ὥστε στὸ ἑξῆς νὰ μὴν ὑπάρχει κίνδυνος νὰ νοηθεῖ τὸ πρόσωπον ὡς προσωπεῖον . Πρόσωπον καὶ ὑπόστασις δηλώνουν πλέον τὸ ὄν, τὴν ὕπαρξη, τὴν ὀντότητα· ὄχι βέβαια μὲ τὴν ἔννοια τῆς οὐσίας, τοῦ τί εἶναι , ἀλλὰ μὲ τὴν ἔννοια τοῦ πῶς εἶναι , τοῦ τρόπου μὲ τὸν ὁποῖον ὑπάρχει. Ἔτσι, ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα δὲν κινδυνεύουν πλέον νὰ νοηθοῦν ὡς