Θεολογία, τί εἶναι; (Ὁμιλία Α΄ στὴν σειρὰ «Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ»)

 π. Δημητρίου Ν. Θεοδωροπούλου

Διάγραμμα ὁμιλίας

Ἐτυμολογικῶς ἡ λέξη θεολογία προέρχεται ἀπὸ τὸ οὐσιαστικὸ θεολόγος.

Θεολόγος (< θεὸς + λέγειν) = ὁ λέγων περὶ θεοῦ.

Θεολόγους ὀνόμαζαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες τοὺς ποιητὲς ποὺ ὕμνησαν τοὺς θεοὺς (Ὀρφεύς, Ὅμηρος, Ἡσίοδος κ.ἄ.).

Αὐτοὶ δίδαξαν κυρίως μὲ μύθους. Γι’ αὐτὸ ἐκεῖ ταυτίζεται ἡ θεολογία μὲ τὴν μυθολογία.

Θεολόγους ἔλεγαν ἐπίσης τοὺς μάντεις, τοὺς προφῆτες, τοὺς ἑρμηνευτὲς τῶν μύθων.

Σ’ αὐτοὺς προσετέθησαν καὶ οἱ τραγικοὶ ποιητὲς (θεολογεῖον - ἀπὸ μηχανῆς θεός).

Ὁ Ἀριστοτέλης τοποθετεῖ τὴν θεολογία στὴν κορυφὴ τῆς πυραμίδος τῶν ἐπιστημῶν, διότι ἀσχολεῖται μὲ «τὸ τιμιώτατον τῶν ὄντων». Σήμερα τὴν ἔχουμε τόσο χαμηλά!

Ὁ Πλάτων στὰ περισσότερα ἔργα του «θεολογεῖ» (φιλοσοφεῖ στὴν οὐσία).

Στὴν Πολιτεία κάνει λόγο γιὰ «τύπους περὶ θεολογίας», ἐννοῶντας τὶς καθαρὲς περὶ θεοῦ παραστάσεις.

Ὁ θεὸς γιὰ τὸν Πλάτωνα εἶναι ὑπαίτιος μόνον τοῦ ἀγαθοῦ, εἶναι ἀμετάβλητος καὶ περιέχει μέσα του τὴν ἀλήθεια.

Ἐπιμένει πολὺ στὴν διάκριση θεολογίας καὶ φυσικῆς θεωρίας, μὲ τρόπο ποὺ θὰ λέγαμε ὅτι σκιωδῶς διαζωγραφίζει τὴν διάκριση κτιστοῦ - ἀκτίστου (ἀδύνατον βέβαια γι’ αὐτὸν νὰ τὴν κάνει, καθότι εἰδωλολάτρης) καὶ τὴν διπλὴ γνωσιολογικὴ μεθοδολογία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας: ἄλλος ὁ τρόπος γνώσεως τοῦ Θεοῦ, ἄλλος ὁ τῶν κτιστῶν ὄντων.

 Ἔλλειψη τῆς παραπάνω διακρίσεως ὁδήγησε στὴν πολυσυζητημένη σύγχυση «θρησκείας καὶ ἐπιστήμης».