Χορὸς (Στὸ ἴδιο θέμα) Μ. Χατζιδάκις

 

...ἂς θυμηθοῦμε ὅσοι γνωρίζουμε, καὶ ἂς γνωρίσουμε ὅσοι δὲν ἔχουμε ξανακούσει:

Τὸ ἀριστούργημα τοῦ Μ. Χατζιδάκι·

ΧΟΡΟΣ (ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΘΕΜΑ)

Πρόκειται γιὰ ὀρχηστρικὸ κομμάτι ἀπὸ τὸν κύκλο τραγουδιῶν τοῦ συνθέτη «Παραμύθι χωρὶς ὄνομα».

Τὸ «Παραμύθι χωρὶς ὄνομα» εἶναι ἔργο τῆς Πηνελόπης Δέλτα, τὸ διασκεύασε γιὰ τὸ θέατρο ὁ Ἰάκωβος Καμπανέλλης καὶ τὸ ἔντυσε μὲ τὴν μουσική του ὁ Μ. Χατζιδάκις τὸ 1959.

Ἡ μουσικὴ καὶ τὰ τραγούδια κυκλοφόρησαν ἠχογραφημένα σὲ δίσκο τὸ 1965 μαζὶ μὲ τὰ τραγούδια ἀπὸ τὸν «Ματωμένο Γάμο».

Ὁ ὑπότιτλος «στὸ ἴδιο θέμα» δικαιολογεῖται ἐκ τοῦ ὅτι τὸ κομμάτι ἀκολουθεῖ ἀκριβῶς τὸ ἴδιο θέμα, τὴν ἴδια μελωδικὴ γραμμὴ μὲ τὸ προηγούμενό του, ποὺ εἶναι προλογικὸ τοῦ ὅλου ἔργου, τὸ πρῶτο κατὰ σειρὰν τοῦ δίσκου καὶ ἔχει τὸν τίτλο: «Κι ἦταν ποὺ λέτε μιὰ φορὰ (Πρόλογος)».

Τὰ λόγια τοῦ τραγουδιοῦ αὐτοῦ εἶναι ἀξιοσημείωτα:

Κι ἦταν ποὺ λέτε μιὰ φορά,

ὅπου 'χαμε ἕνα βασιλιά,

καλὸ ἀνθρωπάκι.

Κι ἔτσι μᾶς ἄφησ' ἡ χαρὰ

κι ἔτσι μᾶς ἦρθε ἡ συμφορὰ

καὶ τὸ φαρμάκι.

Θέλοντας ὁ βασιλιὰς νὰ φαίνεται καλὸς σὲ ὅλους («καλὸ ἀνθρωπάκι»), ὅπερ ἐστὶν ἀνθρωπαρέσκεια, τοὺς ἄφησε χωρὶς χαρά, τοὺς γέμισε συμφορὲς καὶ φαρμάκι.

Ἂν δὲν σπάσεις ἀβγά, λέμε σήμερα, δὲν φτιάχνεις ὀμελέτα. Αὐτὸς ποὺ διοικεῖ, δὲν μπορεῖ νὰ τά 'χει καλὰ μὲ ὅλους. Ἂν θέλει νὰ εἶναι δίκαιος, κάποιους θὰ δυσαρεστήσει.

Ἀλλιῶς, θὰ μοιάζει μ' ἐκεῖνον τὸν ἄρχοντα στὸν ὁποῖον κατέφυγε κάποτε κάποιος γιὰ νὰ πεῖ τὸ παράπονό του, καὶ ἐκεῖνος τὸν καθησύχασε λέγοντάς του: «Δίκιο ἔχεις!» Ὅταν προσέτρεξε καὶ ὁ ἀντίδικος, εἶπε καὶ σ' ἐκεῖνον: «Δίκιο ἔχεις!» Ὅταν, τέλος, κάποιος ἀπὸ τοὺς αὐλικούς του τὸν ρώτησε: «Μὰ πῶς γίνεται νὰ ἔχουν καὶ οἱ δυὸ δίκιο;» ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Καὶ σὺ δίκιο ἔχεις!»

Ὡραῖο αὐτὸ γιὰ ἀνέκδοτο, ὅμως μὲ τέτοιο πνεῦμα δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ προΐσταται οἱουδήποτε ἔργου.

Λέγεται καὶ «λαϊκισμὸς» αὐτὸ στὶς μέρες μας. Ὅλοι τὸν κατακρίνουμε στὰ λόγια, μὰ λίγοι, ὡς φαίνεται, τὸν ἀρνούμαστε στὴν πράξη. Γι' αὐτὸ καὶ ἡ κοινωνία ἄγεται καὶ φέρεται. Θαρρεῖς πὼς ὅλα ἐπιτρέπονται σήμερα.

Καὶ στὴν Ἐκκλησία μᾶς συνεπαίρνει αὐτὸ τὸ πνεῦμα. Πολλὲς φορὲς ἀντὶ νὰ ποιμαίνουμε τὰ λογικὰ πρόβατα τοῦ Χριστοῦ, ποιμαίνουμε τοὺς ἑαυτούς μας ἐμεῖς οἱ ποιμένες καὶ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας. Βαυκαλίζουμε, ἤτοι νανουρίζουμε τοὺς πιστοὺς γαργαλῶντας εὐχάριστα τὰ ἀφτιά τους, γιὰ νὰ γίνουμε ἀρεστοί.

Ἡ ἀνθρωπαρέσκεια ὅμως (ἡ προσπάθεια νὰ ἀρέσεις στοὺς ἀνθρώπους) εἶναι καταδικαστέα ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Δὲν πετυχαίνεις ἄλλωστε καὶ τίποτε μ' αὐτό. Ὅ,τι καὶ νὰ κάνεις, ὅπως καὶ νὰ εἶσαι, κάποιοι θὰ σ' ἀγαποῦν, κάποιοι θὰ σὲ μισοῦν· κάποιοι θὰ σὲ ἐπαινοῦν καὶ κάποιοι θὰ σὲ κατακρίνουν. Τὸν ἴδιο τὸν Χριστὸ σταυρῶσαν, καὶ θὰ ἀγαπήσουν ὅλοι ἐσένα!

Ἂς εἴμαστε λοιπὸν ὁ ἑαυτός μας· καί, ὅπως λέει καὶ ἕνα ἄλλο τραγουδάκι· «σ' ὅποιον ἀρέσουμε, γιὰ τοὺς ἄλλους δὲν θὰ μπορέσουμε»!

Ἀλλὰ ἂς ἀκούσουμε τὰ ὑπέροχα κομμάτια τοῦ Μάνου.

1. Κι ἦταν ποὺ λέτε μιὰ φορὰ (Πρόλογος).

2. Χορὸς (Στὸ ἴδιο θέμα).

Ἡ μαεστρία τοῦ Μάνου ἐδῶ εἶναι ὅτι τὴν μελωδία τοῦ παραπάνω κομματιοῦ τὴν κάνει τσάμικο. Διότι αὐτὸς εἶναι ὁ ρυθμὸς τοῦ "Χοροῦ": τσάμικος.

Τσάμικος μὲ εὐρωπαϊκὴ ἐνορχήστρωση. Ἑλληνοπρεπέστατη!

Αὐτὸ σημαίνει νὰ εἶσαι συνθέτης. Νὰ συνταιριάζεις (συνθέτεις) ἀκούσματα ποικιλότροπα, μουσικὲς παραδόσεις, φόρμες, στὺλ καὶ ρεύματα, ἐνίοτε ἑτερόκλιτα.

Καί, δόξα τῷ Θεῷ, ἔχουμε πολλοὺς ὑπέροχους στὴν πατρίδα μας!

π. Δημήτριος Ν. Θεοδωρόπουλος